نسیم «شعبانیّه» (3)
ولادت «خون خدا»
بنام پروردگار بصیر و دوستدار اهل بصیرت. طبق نقل مشهور محدّثان و مورّخان؛ در روز سوّم ماه شعبان سال چهارم هجرت، سیّد و سالار شهیدان، حضرت امام حسین علیه السّلام زاده شده است (نک: إعلام الهدی بأعلام الوری، ص 213)؛ بدین جهت قبل از هرسخنی، فرارسیدن سالروز این واقعة بسیار مبارک را به همة عاشقان آن بزرگوار تبریک عرض میکنم. بی تردید، یکی از محور های مهمّ در حوزة زندگی این امام همام، معرفت به القاب و اوصاف والای آن بزرگوار می باشد. مورّخانی همانند «ابن شهراشوب» در کتاب نفیس «مناقب»، ج4، ص78، ده ها لقب برای آن بزرگوار ذکر نموده است؛ یکی از القاب آن حضرت، صفت معروف «خون خدا» (= «ثار الله») است؛ در فرازی از زیارت عاشورا خطاب به حضرتش میخوانیم: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا ثارَ الله»: «سلام بر تو ای خون خدا». البتّه براى «ثارالله» بودن امام حسین (علیه السّلام) معانى مختلفى ذکر شده که هر یک تفسیر خود را مىطلبد؛ از جمله:
أ) گروهی ثارالله را به معنای کسی که انتقام خونش را خداوند می‌گیرد می‌دانند.(علی سعادت‌پرور، فروغ شهادت، ص 305)؛ زیرا خداوند، ولىّ آن حضرت است و خود او خونبهای آن بزرگوار را از دشمنانش طلب مىکند؛ چرا که ریختن خون سیدالشهدا در کربلا، تجاوز به حریم و حرمت الهى و طرف شدن با خداوند بود. از آن جهت که اهل بیت(علیهم السّلام) «آل‌الله» هستند، شهادت امامان، ریخته شدن خونِ خداوند است (جواد محدثى، درس‌هایى از زیارات عاشورا، ص 14؛ اصغر عزیزى تهرانى، شرح زیارت عاشورا، ص 35). نکتة شایان توجّه اینکه: اگر چه این واژه در قرآن نیامده است، اما مىتوان آن را با آیاتی از قران توجیه نمود. از جمله اینکه: خداوند مىفرماید: «مَنْ قُتِل مظلوماً فقد جعلنا لولیّه سلطاناً (اسراء : آیه 33) «آن کس که مظلوم کشته شد، براى ولیّاش سلطه (و حق قصاص) قرار دادیم». این آیه به خوبی به ما می فهماند: هر کسى (صرف نظر از مسلک و مذهبش)، اگر مظلومانه کشته شود، اولیاى دم او، حق خونخواهى دارند. از آن رو که اهل بیت به ویژه امام حسین (علیه السّلام) مظلومانه و در راه ایمان و حق و خداوند کشته شدهاند، در واقع «ولیّ دم» و خونخواه آنان، خداوند است. بنابراین «ثارالله» به این معنا است که خونبهاى امام حسین (علیه السّلام) از آنِ خدا است و اوست که خونبهاى امام را خواهد گرفت. این واژه حاکى از شدت همبستگى و پیوند سیدالشهدا (علیه السّلام) با خداوند است که شهادتش همچون ریخته شدن خونى از قبیله خدا مىماند که جز با انتقامگیرى و خونخواهى خدا، تقاص نخواهد شد (محدّثی، فرهنگ عاشورا، واژه «ثار»)
ب) بعضی لفظ «اهل» را در تقدیر گرفته‌اند و گفتهاند ثارالله یعنی «اهل ثارالله»؛ اهل خون‌خواهی الهی که خداوند انتقام خونش را می‌گیرد (مجلسی، بحار الانوار، ج 99، ص 151)؛
ج) برخی گفتهاند: ثارالله یعنی کسی که در دوران رجعت می‌آید و انتقام خونش را می‌گیرد (همان)؛
د) گروهی ثارالله را به معنای خون خدا دانسته‌اند (سید احمد میرخانی، شرح زیارت عاشورا، ص 308)
البتّه اگر «ثار» به معناى خون باشد، مراد از «ثارالله» معناى حقیقى نیست؛ بلکه یک نوع تشبیه، کنایه و مجاز است. چون مسلّم است که خدا موجودى مادى نیست تا داراى جسم و خون باشد؛ پس این تعبیر از باب تشبیه معقول به محسوس است؛ یعنى همان گونه که خون در بدن آدمى نقش حیاتى دارد، وجود مقدس امام حسین (علیه السّلام) نسبت به دین خدا چنین نقشى دارد و احیاى اسلام با نهضت عاشورا بوده است.
بار پروردگارا این روزها همگان شاهدیم که مدافعان حرم در «خان طومان» و دیگر مناطق سوریه چه جانانه دفاع میکنند، و هم رزمان عزیزشان چه مظلومانه به شهادت می رسند؛ اکنون عاجزانه از درگاهت میخواهم: به حقّ «ثار الله» (که در شب و روز ولادت آن بزرگوار قرار داریم)، امدادهای غیبی خودت را بر مدافعان حرم نازل فرما؛ و قاتلان شهداء حرم را به عذاب دنیوی و اخرویت گرفتار فرما، و حامیان جانی داعشی ها و همة معاندان در این سرزمین اسلامی را ذلیل و سرافکنده نما. آمین یا ربّ العالمین.
(حوزة علمیّة قم/ سیّد حسین شفیعی دارابی/ ساعت 25/ 9 شب سه شنبه: 22/ 2/ 1395ش= سوّم ماه شعبان 1437ق).