حوزه علمیه قم: سید حسین شفیعی دارابی
بنام پروردگار بصیر و دوستدار اهل بصیرت. باور کارشناسان و دانشوران قرآنی این است که «قرآن کریم، کتاب «تاریخ» نیست؛ ولی از بازگوئی قِصَص تلخ و شیرین تاریخی، در جهت هدایت افراد و اقوام بهره جسته است؛ از جمله قصّه ایکه در خلال سور و آیات مختلف قرآنی شاهد نقل آن هستیم، قصّه عبرت آموز «فرعون» و «فرعونیان» است. این قصّه جامع و کامل قرآنی، دارای بخشهائی مختلف می باشد؛ به یقین،بازخوانی هربخشی از این قصّه، اقدامی ضروری محسوب می شود؛ ولی با توجّه به فضای پر التهاب کشور ، منطقه؛ بلکه جهان، چنین به نظر می رسد که:«بازخوانی تاکتیکهای متنوّع فرعونیان در عرصه رقیب هراسی»، از ضرورت بیشتری برخوردار می باشد.
قبل از شروع به بازخوانی تاکتیکهای مورد اشاره،ابتداءلازم است با خصلت های منفی فرعونیان از منظر قرآن آشنا گردیم؛ تا در عرصه انطباق دو تعبیر توصیفی «فرعون» و «فرعونیان» بر افراد و احزابی خاصّ، دچار خبط و خلط نگردیم؛ بدین جهت معتقدم: حتّی بازگوئی نمونه هائی از مجموعه خصلتهای منفی مطرح شده از «فرعون» و «فرعونیان» در خلال آیات شریفه، ما رااز تعیین هرگونه مصداقی خاصّ در این عرصه، بی نیاز می نماید؛ این نمونه ها عبارتند از:
1- بر خورداری از روحیه استکباری(=مدّعی برتر، فهیم تر، و پیشرفته تر از از دیگران بودن) و پرونده تبهکاری: «ثُمَّ بَعَثْنَا مِن بَعْدِهِم مُّوسىَ وَ هَارُونَ إِلىَ فِرْعَوْنَ وَ مَلَایْهِ بِایَاتِنَا فَاسْتَکْبَرُواْ وَ کاَنُواْ قَوْمًا مُجْرِمِینَ» : (سوره یونس، آیه 75) : «آن‌گاه بعد از آن رسولان، موسی و هارون را با معجزات خود به سوی فرعون و اشراف مملکت او فرستادیم، آنها هم گردنکشی کردند و مردمی تبهکار بودند»؛
2- ممانعت از گسترش فضای دین باوری در جامعه، و آویخته بودن رفتارهایشان با روحیه مقام طلبی و خصلت «اسراف» (= ریخت و پاش و تحمیل هزینه های سنگین برخود و ملّت): «فَما آمَنَ لِمُوسى إِلَّا ذُرِّیَّةٌ مِنْ قَوْمِهِ عَلى خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِمْ أَنْ یَفْتِنَهُمْ وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فِی الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِینَ» : (یونس، آیه 83) : «(در آغاز) پس جز گروهى اندک از فرزندان قوم موسى به او ایمان نیاوردند، در حالى که از فرعون و اشرافیان آنان ترس داشتند، ترس اینکه آنان را شکنجه کنند، زیرا که فرعون در آن سرزمین برترى‌جوى و از اسرافکاران بود»؛
3- - منّت گذاشتن و به رخ کشیدن خدمات ناچیز خود به دیگران (= به تعبیر امروزی: بوق و کرنا به راه انداختن در بازگوئی خدمات ناچیز خود) : «قَالَ أَلَمْ نُرَبِّکَ فِینَا وَلِیدًا وَلَبِثْتَ فِینَا مِنْ عُمُرِکَ سِنِینَ» (شعراء، آیه 18)( فرعون خطاب به حضرت موسی علیه السّلام) «گفت : مگر وقتى نوزاد بودى تو را نزد خویش پرورش ندادیم و سالها از عمرت را میان ما به سر نبردى؟»؛
4- در عرصه رقابتی، پیشاپیش خودرا پیروز میدان جلوه دادن؛ و کوبیدن بر طبل توخالی پیروزی خویشتن: «فَأَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِیَّهُمْ وَقَالُوا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ» (شعراء، آیه 44) «پس (جادوگران فرعون، در عرصه رقابت با حضرت موسی علیه السّلام)ریسمانها و عصاهاى خویش را افکندند و گفتند: به عزت فرعون سوگند که ما غلبه یافتگانیم»!!!.
(حوزه علمیه قم/ سید حسین شفیعی دارابی/ شب سه شنبه 26 اردیبهشت 1396ش= 19 شعبان 1438ق)