ضرورت مدیریت فضای پسابرجام
جاوید قربان‌اوغلی
١- امریکا در بحبوحه کارزارهای انتخاباتی است. در این کشور نیز مانند همه کشورهای جهان دوران انتخابات میدان شعارهای تند، گزافه‌گویی‌های عوام‌پسند و در یک کلام، استفاده از هر وسیله برای از میدان بیرون کردن رقیب است. همان‌طور که همه شاهد هستیم در مبارزات انتخاباتی امریکا، ایران جایگاه ویژه‌ای را اختصاص داده و کمتر کاندیدایی است که در سخنان خود اشاره‌ای به موضوع ایران و توافق هسته‌ای ایران با کشورهای ١+۵ نداشته باشد. طرفه آنکه در عرصه سیاست خارجی نیز موضوع برجام که یک سوی آن مربوط به ایران است، یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بحث در میان کاندیداهای دو حزب جمهوریخواه و دموکرات امریکاست.
٢- در ایران هم پس از گذر از یک دوره آرامش پس از تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی، شوربختانه بار دیگر، توافق هسته‌ای ایران با ١+۵ به موضوعی برای تسویه حساب‌های سیاسی تبدیل شده و تا جایی پیش رفته است که سخنان بی‌مبنای یک دیپلمات امریکایی یا یک کشور دیگر غربی، مقاله یک روزنامه‌نگار یکی از کشورهای طرف ایران به عنوان سندی در مهم‌ترین رسانه‌های یک کشور برای شکست برجام و اثبات عدم تعهد طرف مقابل در اجرای برجام می‌شود، در حالی که سخنان زمامداران اصلی امریکا اگر برخلاف آن نوشته یا گزافه‌گویی‌های آن سیاستمدار نباشد، موید آن هم نیست
٣- باید بپذیریم که اکنون برجام یک سند مهم بین‌المللی است. بر اساس این سند، تعهداتی به دوش ما و همچنین به دوش طرف‌های مقابل ما گذاشته شده است. ارزیابی اینکه ما چه داریم و چه گرفتیم، موضوعی مربوط به گذشته است. سوال امروز این است که چگونه می‌توانیم این سند مهم بین‌المللی را به بهترین وجه که متضمن جمیع منافع کشور باشد، حفظ کنیم. مذاکرات ٢٢ ماهه منتهی به برجام نمایانگر این واقعیت است که حصول توافق هسته‌ای یک خواست و نیاز دو طرفه بود. اتفاقا کلید حصول این توافق نیز در اراده دو طرف برای برون‌رفت از بحران هسته‌ای بود که بیش از یک دهه جهان و ایران را درگیر آن کرده بود. در این دوره ٢٢ ماهه، دو طرف از برخی خواسته‌های خود، به حق یا ناحق کوتاه آمدند. این از طبیعت مذاکرات دیپلماتیک و توافقات مهم است که در غیر این صورت مذاکره تبدیل به جدال و جدال تبدیل به جنگ خواهد شد. هدف طرفین، پرهیز از ورود به مرحله جنگ بود و بر این باور هستیم که این بزرگ‌ترین دستاورد ایران در فضای بسیار تندی بود که طی چند سال گذشته علیه ایران ایجاد شده بود.
۴- مشکل اصلی اجرایی شدن برجام فضای تندی است که میان ایران و امریکا در جریان است. ما پس از یک دوره نسبتا طولانی، انزوای سیاسی و بین‌المللی و تحریم‌های فلج‌کننده که مشکلات عدیده‌ای را برای زندگی و معیشت مردم به بار آورد و همچنین مانع از تعامل سازنده ایران با جهان در عرصه سیاست خارجی خود شد، وارد فاز جدیدی شده‌ایم که توافق برجام نقطه آغاز آن است. در این مرحله دنیا از منظر دیگری به ایران نگاه می‌کند. رفت و آمدهای سیاسی در بالاترین سطوح و هجوم شرکت‌های کشورهای مطرح جهان برای ورود به بازار ایران از نتایج اولیه توافق برجام بود که متاسفانه در فضای تند سیاسی که چند صباحی است آغاز شده، در حال کم فروغ شدن است. در حالی که برجام مانند طفلی است که در یکی، دو سال نیازمند مراقبت‌های جدی است. به طور طبیعی، هیچ یک از آحاد کشورمان خواستار ضعف و سستی کشورش در جهان نیست. همه ما ایرانی قدرتمند و مطرح در صحنه بین‌المللی خواستاریم. به طور طبیعی، افزایش قدرت نظامی از حقوق غیرقابل انکار هر کشوری است و باید دانست که قدرت موشکی و توان نظامی یکی از بازوها و اهرم‌های قدرت در عرصه جهانی است. در کنار این مولفه، قدرت اقتصادی، برخورداری مردم از یک زندگی شرافتمندانه و لایق شأن و منزلت ایرانی لازمه اداره کشور است که در صورت کم‌توجهی به آن عملا کشور مهم‌ترین سرمایه حمایتی خود را از دست خواهد داد. می‌توان قدرت نظامی را روزآمد کرد ولی از تندتر شدن فضای سیاسی و تبلیغاتی نیز پرهیز کرد. باید به گونه‌ای عمل کنیم که اگر آنها از ما درباره فعالیت‌های نظامی سوال کردند، به بیانی ساده بگوییم حق طبیعی هر کشوری است که آمادگی داشته باشد.
منبع: روزنامه اعتماد