نسیم «شعبانیَهّ» (16)
بنام پروردگار بصیر و دوستدار اهل بصیرت. دوستان ارجمند سلام علیکم. با پی گیری رخداد های مهمّ روزهای سال، روشن می شود: غالب تقویم نویسان داخلی و خارجی، تنها واقعه ای که در صفحات تقاویم خود برای روز 16 خرداد به ثبت رسانده اند، چیزی جز «روز جهانی محیط زیست» نمی باشد؛ فرارسیدن این روز بزرگ را به همة هم نوعان در سراسر عالم؛ به ویژه به دوستداران حفظ محیط زیست و فعّالان در این عرصة مهمّ اجتماعی تبریک عرض می نمایم؛ امّید وارم با افزایش کمّی و کیفی تلاشها در این حوزة حیاتی، شاهد همگانی شدن و گسترش یافتن فرهنگ پای بندی به حفظ محیط زیست در بین هموطنان عزیز باشیم. ان شاء الله.
اگرچه عرصة سخن در پرتو این روز بزرگ بسیار وسیع است؛ امّا اینجانب به جهت محدودیّت در عرصة مجازی، به ذکر چند نکته بسنده می نمایم:
نکتة اوّل: آغاز شکل گیری روز جهانی محیط زیست
روز جهانی محیط زیست (مخفف انگلیسی: WED) روزی است که از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری، به‌عنوان روز میحط زیست انتخاب شده است. تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ یعنی ۴۴ سال پیش بر می‌گردد. در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل( UNEP برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد؛
نکتة دوّم: اشکال مختلف گرامیداشت روز جهانی محیط زیست
هم اکنون ۴۴ سال است که نهاد UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌نماید. مراسم این روز می‌تواند به اشکال مختلف باشد مثل راهپیمایی‌های خیابانی، همایش‌های دوچرخه سواری، نمایش، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی در مدارس، درختکاری، فعالیت‌های مربوط به بازیافت، پاکسازی و... ؛
نکتة سوّم: هدف اساسی از برگزاری مراسم روز جهانی محیط زیست
اساسی ترین هدف از برگزاری مراسم های یاد شده و مشابه آنها، جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده می‌سازد. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیداً محیط زیست را تهدید می کند به عنوان موضوع این روز انتخاب می شود. برخی از فعّالان در این عرصه، حدود 60 هدف جزئی و مشخّصی را در این راستا برشمردند (نگاه کنید به: اویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد) ؛ از جملة این اهداف عبارتند از:
۱- اعطاء چهره ای انسانی به مسائل زیست محیطی؛
۲- توانمند سازی مردم برای تبدیل شدن به فعالانی در زمینه توسعه پایدار و متوازن.
۳- ارتقاء بینش عمومی که جوامع در تغییر دیدگاه‌ها و در خصوص مسئله محیط زیست نقش محوری و اساسی ایفا می‌نمایند.
۴- ترویج مشارکت با هدف اطمینان از برخورداری همه ی ملتها از آینده‌ای امن‌تر و سعادتمندانه‌تر.
نکتة چهارم: اهمیّت حفظ محیط زیست در آموزه های دینی
با تتبّع در قرآن کریم و متون حدیثی، به وضوح می یابیم که حفظ محیط زیست و تلاش در این عرصه، امری مهمّ و ضروری محسوب می شود؛ اگرچه آیات و روایات فراوانی در این راستا قابل ذکر می باشد؛ امّا اینجانب از باب نمونه به نقل یک آیه و یک روایت بسنده می نمایم:
الف- خداوند منّان، یکی از کارکردهای دشمنان رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) را، تخریب محیط زیست دانسته و در حقّشان فرموده است: «وَإِذا تَوَلّىٰ سَعىٰ فِی الأَرضِ لِیُفسِدَ فیها وَیُهلِکَ الحَرثَ وَالنَّسلَ ۗ وَاللَّهُ لا یُحِبُّ الفَسادَ» (بقره : 205) : «ای پیامبر، دشمنان منافق هنگامی که از نزدت خارج می شوندمی کوشند تا در زمین فساد ایجاد کنند و زراعت و نسل را نابودسازند؛ (با اینکه می‌دانند) خدا فساد را دوست نمی‌دارد»؛
ب- به طور کلی می توان گفت: همه انبیای الهی به گونه ای در عصر خویش، در ایجاد سرسبزی و حفظ آن کوشا بوده اند؛ چنان که امام صادق (علیه السّلام) فرمود: « ما فِى الْأَعْمالِ شَىْ ءٌ اَحبُّ اِلَى اللّهِ مِنَ الزَّراعَةِ وَ ما بَعَثَ اللّهُ نبیّاً الاّ زَرّاعاً الاّ اِدْریس فَاِنَّهُ کانَ خَیّاطاً» : «چیزى براى خدا محبوبتر از کشاورزى نیست و خداوند جز ادریس که خیاط بود، همه پیامبران را کشاورز مبعوث ساخته است» (شیخ حُرّعامِلی، وسایلالشیعه، کتاب التجارة، ابواب مقدمات؛ باب 10، ح3)؛
نکتة پنجم: به فال نیک گرفتن تقارن طلوع روز جهانی محیط زیست با طلوع ماه رمضان»
از امتیازات بارز روز «جهانی محیط زیست» سال جاری این است که طلوع آن در این سال آویخته شد با آستانة ورود ماه بزرگ رمضان؛ شایسته است این تقارن را به فال نیک گیریم؛ بارها گفته شد: از بارزترین امتیاز نگاه دین به مسئلة محیط زیست این است که دیدگاه آموزه های دینی در این حوزة، دیدگاهی دو سویه است؛ زیرا هم به حفظ محیط زیست طبیعی توجّه دارد و هم به حفظ محیط معنوی؛ اتّفاقا یکی از ارمغان های بزرگ ماه رمضان هم این است که با رعایت آداب دقیق روزه داری، هم می توان به سلامت جسمی دست یافت و هم به سلامت و پاکی روحی؛ بر ما مهمانان الهی فرض است که از فرصت طلائی این ماه معنوی الهی و پر فضیلت استفاده نمائیم؛ و در جهت پایبندی به مجموعة آداب روزه داری تلاش نمائیم؛ تا هم به پاکی محیط زیست فردی دست یابیم و هم به سلامت محیط اجتماعی؛ راضی نشویم که سرسبزی ماه رمضان مان، با یخ زدگی و خشکسالی سپری شود. از خدای منّان و ارواح طیّبة معصومین (علیهم السّلام) نیز ملتمسانه میخواهیم از ما دستگیری کنند؛ و ما را در دست یابی به ماه رمضانی سرشار از سبزی و نشاط کمک نمایند. ان شاء الله. (حوزة علمیّة قم/ سیّد حسین شفیعی دارابی/ ساعت 10 شب دوشنبه: 17/ 3/ 1395ش= 30 ماه شعبان 1437ق.)