پرسمان 86:چرا«ازدواج» می کنیم؟؛ و هدف از «ازدواج» چیه؟

بنام پروردگار حکیم و علیم؛ خالق توانمندی که نه زوج دارد، و نه شریک؛ ولی در عین حال، از هر حقیقتی، زوجی آفریده است؛ و در برترین کتاب آسمانیش (= قرآن) فرمود: «وَمِن کُلِّ شَیْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَیْنِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ» (الذاریات، آیه 49) : « و از هر چیزى دو گونه [جفت] آفریدیم امید که شما (از این آفرینش الهی) عبرت گیرید».

 سرکار خانم «گ...» (دانشجوی علوم دینی از حوزه فاطمه الزّهرا سلام الله علیها شهرستان...) سلام علیک؛ امّیدوارم همواره در کسب معارف دینی و عمل به آنها مؤفّق باشید. در پرسشمکتوب اخیر خود چنین نگاشتی:«سلام استادمیشه بگیدهدف ازازدواج چیه؟چراازداج می کنیم؟»؛ در پاسخ چنین می نگارم:

1- پرسش ترکیبی جنابعالی، پرسشی بسیار فراگیر، کاربردی، و دارای سابقه ای بس طولانیاست. البته متاسّفانه در فضای مه آلود فرهنگی کشور، و بروز مشکلات در برخی از خانواده ها، و رشد فزاینده ازدواج های نامؤفّق در جامعه، شاهد افزایش چشمگیر پرسش مذکور در بین اقشار مختلف می باشیم؛

2- پرسش جنابعالی، به دو پرسش مهمّ، قابل تجزیه می باشد؛ یکی اینکه: چرا باید ازدواج کنیم؛ و دیگری اینکه: هدف از ازدواج چه باید باشد؟؛ خوشبختانه کارشناسان حوزوی و دانشگاهی فعّال در این عرصه مقدّس و مهمّ اجتماعی، به هر دو پرسش جنابعالی، توجّه کافی داشته، و در قبال آن دو،پاسخهائی متنوع و سودمندی را ارائهداده اند؛

3- اینجانب نیز با الهام از آیات و روایات و سیره اهلبیت (علیهم السّلام) و با بهره گیری از تجربیات دست یافته در زندگی شخصی خود نیز، به بازگوئی نکات ذیل بسنده می نمایم :  

نکته اوّل:در قبال این پرسش که چرا باید ازداوج کنیم؟ پاسخهای فراوانی مطرح است؛ در این نوشته کوتاه، به ذکر دو پاسخ بسنده می شود:

الف:تن دادن آقا و خانم به مسئله ازدواج، نمودی از هم نوائی با سنّت تکوینی الهی، تلاش در جهت بهره مندی از تشویق و تمجید الهی، فراهم آوردن بُعدِ مکمّل زندگی دنیوی، و توجّه نمودن به اهمّیت امر ازدواج از نگاه پروردگار حکیم و خبیر است؛ در اهمیّت این مسئله همین بس که خداوند منّان، از آن به عنوان یکی از آیات و نشانه های خود یاد نموده است، و در این راستا چنین فرمود: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» : «و یکی از نشانه‌های لطف الهی این است که برای شما از جنس خودتان، جفتی (و همسری) بیافرید که در بر او آرامش یابید و با هم انس گیرید و میان شما، مهربانی و قرار ساخت. به یقین، در این [نعمت] برای مردمی که می‌اندیشند، نشانه‌هایی است»[ سوره روم، آیه 21]

ب-روی آوردن به امر ازدواج، خود جلوه ای از اقتداء به سیره نبوی و احیاء این رسم مهمّ اجتماعی آن بزرگوار محسوب می شود؛ زیرا آن حضرت فرمود: « النِّکَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی‏»: «ازدواج، سنّت من است. هر کس از سنّت من رویگردان شود از من نیست» (شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 101، مطبعة حیدریة، نجف، بى تا)؛

نکته دوّم:در پاسخ به این پرسش که «هدف ازازدواج چیه؟» نیز می گویم: اگرچه متأسّفانه افراد کوته نظر، از هدف گزاری درست در عرصه ازدواج، غافلند؛ و نگاهشان به این مسئله بسیار مهمّ ، محدود به ارضاء غریزه جنسی و دیگر جنبه های مادّی می شود؛ ولیدر خلال آیات و روایات و سیره اهلبیت (علیهم السّلام) و دیگر بندگان خوب پروردگار، شاهد این هستیم کهبرای مسئله ازدواج،اهدافمهمتری مطرح است؛ هرفردی می تواند با الگوگیری از سبک زندگی این اولیاء پاک الهی، به آن اهداف بلند دست پیدا کند؛ برخی از این اهداف عبارتند از:

الف – رسیدن به آرامش:در نظام الهی و فرهنگ قرآنی، هدف اصلی از ازدواج، رسیدن به آرامش روان و آسایش خاطر، پیمودن طریق رشد، دستیابی به کمال انسانی و نزدیکی به ذات حق است.قرآن کریمدر آیه 21سوره روم،و آیه 189 اعراف در معرفی فلسفه ازدواج ، ضمن آن که حقیقت زن و مرد را یک گوهر دانسته و هیچ امتیازی از لحاظ مبدأ آفرینش بین آن‌ها قایل نشده، آرامش خاطر و روان را هدف ازدواج و زن را محور آرامش معرفی کرده است.

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در ذیل آیه 21 سوره روم، می‌نویسد: «هر یک از زن و مرد در حد خود و فی نفسه، ناقص و محتاج به طرف دیگر است و از مجموع آن دو، واحدی تام و تمام درست می‌شود و به خاطر همین نقص و احتیاج است که هر یک به سوی دیگری حرکت می‌کند و چون بدان رسید، آرامش و سکونت می‌یابد؛ چون هر ناقصی مشتاق به کمال است و هر محتاجی مایل به زوال حاجت و فقر خویش است»[سیّد محمّد حسین طباطبائی، ترجمه المیزان: ج 16، ص276]؛

ب– بقای نسل:یکی از اهداف جانبی ازدواج، فرزند آوری و بقای نسل است.امام سجاد(علیه السّلام) وجود فرزند را از سعادت های انسان می داند(شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج،ج 15 . ص 96)؛ امامصادق(علیه السّلام) نیزیکیازمعیارهایمهمدرانتخابهمسرراتوانزاییدنفرزندبسیارمعرفیمی‌کند»(همان، ج 14 ، ص 33)؛

ج – حفظ عفت:از هدف مهم ازدواج، حفظ پاکدامنی زنان و مردان و جلوگیری از لغزش‌های گوناگون است، زیرا ازدواج تنها راه ارضای طبیعی تمایل جنسی است،از این رو پیامبر(صلوات الله و سلامه علیه و آله) فرمود: «هر کس ازدواج کند، نیمی از دینش را حفظ کرده، پس باید در نیم دیگر از خدا بترسد»(شیخ عباس قمی، سفینه البحار، ج 1، ص 561)؛

نکته پایانی اینکه:گاه دیده می شود: برخی از دختران و پسران، گریز از ازدواج را یک نقطه مثبت در زندگی خود تلقّی نموده، و بر پای بندی خود به ترک ازدواج، پای می فشارند؛ در حالیکه این شیوه، مورد نهی اولیاء الهی است. علّامه مجلسی، به نقل از کتاب «أمالی» شیخ طوسی، چنین نقل نموده است:  از حضرت رضا (علیه السّلام)  روایت شده که فرمود: «زنی به امام باقر (علیه السّلام) عرض کرد: خدا شما را صالح بدارد، من زن «مُتبَتِّلهْ» ای هستم. امام باقر (علیه السّلام) فرمود: مقصود تو از این کلمه چیست؟ او گفت: من هیچ گاه اراده ازدواج نداشته ام. امام (علیه السّلام) فرمود: برای چه؟ آن زن گفت: این را برای خود یک فضیلت و ارزش می دانم. امام (علیه السّلام) به او فرمود: این سخن را رها کن؛ چرا که اگر فضیلت و ارزشی در این کار می بود فاطمه (علیهاالسّلام) که کسی در فضیلت به او نمی رسد به آن سزاوارتر بود». (مجلسی، بحار الأنوار، ج103، ص 219 به نقل از کتاب أمالی شیخ طوسی، ج 1/380).        

(سیدحسین شفیعی دارابی،حوزه علمیه قم،شب پنجشنبه، 16 ربیع الأوّل 1439ق=  شانزدهم آذرماه 1396ش).