بازخوانی تاکتیکهای فرعونیان در عرصه «رقیب هراسی» (1)

حوزه علمیه قم: سید حسین شفیعی دارابی

بنام پروردگار بصیر و دوستدار اهل بصیرت. باور کارشناسان و دانشوران قرآنی این است که «قرآن کریم، کتاب «تاریخ» نیست؛ ولی از بازگوئی قِصَص تلخ و شیرین تاریخی، در جهت هدایت افراد و اقوام بهره جسته است؛ از جمله قصّه ایکه در خلال سور و آیات مختلف قرآنی شاهد نقل آن هستیم، قصّه عبرت آموز «فرعون» و «فرعونیان» است. این قصّه جامع و کامل قرآنی، دارای بخشهائی مختلف می باشد؛ به یقین،بازخوانی هربخشی از این قصّه، اقدامی ضروری محسوب می شود؛ ولی با توجّه به فضای پر التهاب کشور ، منطقه؛ بلکه جهان، چنین به نظر می رسد که:«بازخوانی تاکتیکهای متنوّع فرعونیان در عرصه رقیب هراسی»، از ضرورت بیشتری برخوردار می باشد.

نمونه هائی از خصلتهای منفی «فرعون» و «فرعونیان»

قبل از شروع به بازخوانی تاکتیکهای مورد اشاره،ابتداءلازم است با خصلت های منفی فرعونیان از منظر قرآن آشنا گردیم؛ تا در عرصه انطباق دو تعبیر توصیفی «فرعون» و «فرعونیان» بر افراد و احزابی خاصّ، دچار خبط و خلط نگردیم؛ بدین جهت معتقدم: حتّی بازگوئی نمونه هائی از مجموعه خصلتهای منفی مطرح شده از «فرعون» و «فرعونیان» در خلال آیات شریفه، ما رااز تعیین هرگونه مصداقی خاصّ در این عرصه، بی نیاز می نماید؛ این نمونه ها عبارتند از: 

1- بر خورداری از روحیه استکباری(=مدّعی برتر، فهیم تر، و پیشرفته تر از از دیگران بودن) و پرونده تبهکاری: «ثُمَّ بَعَثْنَا مِن بَعْدِهِم مُّوسىَ‏ وَ هَارُونَ إِلىَ‏ فِرْعَوْنَ وَ مَلَایْهِ بِایَاتِنَا فَاسْتَکْبَرُواْ وَ کاَنُواْ قَوْمًا مُجْرِمِینَ» : (سوره یونس، آیه 75) : «آن‌گاه بعد از آن رسولان، موسی و هارون را با معجزات خود به سوی فرعون و اشراف مملکت او فرستادیم، آنها هم گردنکشی کردند و مردمی تبهکار بودند»؛

2- ممانعت از گسترش فضای دین باوری در جامعه، و آویخته بودن رفتارهایشان با  روحیه مقام طلبی و خصلت «اسراف» (= ریخت و پاش و تحمیل هزینه های سنگین برخود و ملّت): «فَما آمَنَ لِمُوسى‌ إِلَّا ذُرِّیَّةٌ مِنْ قَوْمِهِ عَلى‌ خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ مَلَائِهِمْ أَنْ یَفْتِنَهُمْ وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فِی الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِینَ» : (یونس، آیه 83) : «(در آغاز) پس جز گروهى اندک از فرزندان قوم موسى به او ایمان نیاوردند، در حالى که از فرعون و اشرافیان آنان ترس داشتند، ترس اینکه آنان را شکنجه کنند، زیرا که فرعون در آن سرزمین برترى‌جوى و از اسرافکاران بود»؛

3- - منّت گذاشتن و به رخ کشیدن خدمات ناچیز خود به دیگران (= به تعبیر امروزی: بوق و کرنا به راه انداختن در بازگوئی خدمات ناچیز خود) : «قَالَ أَلَمْ نُرَبِّکَ فِینَا وَلِیدًا وَلَبِثْتَ فِینَا مِنْ عُمُرِکَ سِنِینَ» (شعراء، آیه 18)( فرعون خطاب به حضرت موسی علیه السّلام) «گفت : مگر وقتى نوزاد بودى تو را نزد خویش پرورش ندادیم و سالها از عمرت را میان ما به سر نبردى؟»؛

4- در عرصه رقابتی، پیشاپیش خودرا پیروز میدان جلوه دادن؛ و کوبیدن بر طبل توخالی پیروزی خویشتن: «فَأَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِیَّهُمْ وَقَالُوا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ» (شعراء، آیه 44) «پس (جادوگران فرعون، در عرصه رقابت با حضرت موسی علیه السّلام)ریسمانها و عصاهاى خویش را افکندند و گفتند: به عزت فرعون سوگند که ما غلبه یافتگانیم»!!!.

(حوزه علمیه قم/ سید حسین شفیعی دارابی/  شب سه شنبه 26 اردیبهشت 1396ش= 19 شعبان 1438ق)