پرسمان 85: آیا وقوع زلزله نشانه ظهور امام زمان علیه السّلام است؟

حوزه علمیّه قم: سیّد حسین شفیعی دارابی

بنام پروردگار علیم و حکیم. سرکار خانم «ف...» (دانش آموز فهیم و پرتلاش از دبیرستان نمونه شهرستان بافق یزد) سلام علیک؛ طلوع هفته مبارکه وحدت مبارک باد. در پرسش اخیر خود نوشتی: «سلام.میشه زلزله از نشانه ظهور باشه. و از غرب به شرقه. همون زلزله کرمانشاه»؟.

پاسخ:از جنابعالی به جهت طرح این پرسش کاربردی، صمیمانه سپاسگزارم؛ در پاسخ به آن نکاتی را به شرح ذیل یاد آور می شوم؛ امیدوارم سود مند واقع شود:

نکته اوّل:بلی، در متون روائی و حدیثی شیعی و حتّی اهل سنّت، شاهد نقلروایاتی هستیم که در آنها، از وقوع «زلزله» به عنوان یکی از علائم و نشانه های ظهور حضرت مهدی (علیه السّلام) نام برده شده است؛ از باب نمونه:

1- رسول اکرم (صلوات الله و سلامه علیه و آله)با اشاره به دوره آخرالزمان فرمودند:«زلزله‌های بسیاری زمین را در خود خواهد گرفت» (کامل سلیمان، روزگار رهایی، ترجمه علی اکبر مهدی پور، ج1، ح130)؛

2- در روایت دیگری نیز از آن حضرت میخوانیم: «شما را به مهدی(علیه السّلام) بشارت می‌دهم. هنگامی که اختلافات شدید در میان مردم پدید آید و زلزله‌های سختی واقع شود،  او قیام می‌کند» (همان، ج2، ح1431)؛

3- امام محمد باقر(علیه السّلام) نیز فرمود: «قائم قیام نمی‏کند مگر در دوره ترس و وحشت و زمین ‏لرزه‏ها و گرفتاری و بلایی که گریبان‌گیر مردم می‏گردد و پیش از این وقایع، طاعون شیوع می‏یابد و دوره‏ای که در میان عرب شمشیری برّان و بین مردم اختلافی سخت و پراکندگی و چنددستگی در دینشان پدیده آمده باشد و در حالشان دگرگونی پیدا شده تا جایی که ....» (محمّد بن ابراهیم بن جعفر معروف به نعمانی، غیبت نعمانی، ص 236)؛

4- طبق نقل امام صادق (علیه السّلام) ، رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله)، ضمن  بشارت دادن از ظهور حضرت مهدی(علیه السّلام) فرمودند: «مهدی را به شما بشارت می‌دهم که پس از پدید آمدن اختلافات در میان امتم و زلزله‌های بسیار، ظهور خواهد کرد» (مجتبی الساده، شش ماه پایانی، ترجمة محمود مطهری نیا، ص64)؛

5- و نیز فرمود: «از نشانه‌های قیام آن حضرت این است که در سالی پر از زلزله و سرما اتفاق می‌افتد» (همان، ص64).

نکته دوّم:برخی از روایات مربوطه،  به مکان هایی که در آن ها زلزله رخ می دهد، اشاره دارند؛ در  بخشی از مصاحبه حجت الاسلام جواد جعفری (مدرس مرکز تخصصی مهدویت) با خبرگزاری شبستان، آمده است: «پیامبر(صلوات الله علیه و آله) فرمودند: «در عراق زلزله هایی رخ می دهد»؛ در روایت دیگر آمده که : « زلزله ای رخ می دهد که در آن بسیاری از شهر بغداد به زمین فرو می رود»؛ در روایت دیگر داریم که  : «در مصر سه منطقه به زمین فرو می رود و شش زلزله رخ خواهد داد»؛  در روایت دیگر ی، به مکان های عمومی تری اشاره شده است؛ مبنی بر اینکه : «سه تا خَسْف (فرورفتن) رخ می دهد. یکی در مشرق، یکی در مغرب و یکی هم در جزیره العرب که اشاره به خَسْف بیدا در سفیانی است»؛ در برخی روایات به مکان های به خصوصی در سوریه اشاره شده است. مانند روستای جاویه و روستای هرستا.

نکته سوّم: در متون روائی، نشانه های ظهور، به  دو دسته حتمی و غیرحتمی تقسیم  شده اند؛ نشانه های حتمی ، یعنی نشانه هائی که حتما قبل از ظهور حضرت مهدی (علیه السّلام ) اتفاق می افتد. اما بقیه نشانه ها، نشانه های مشروط هستند. مقصود از این نوع از  نشانه های ظهور  این است که ، شاید اتفاق بیفتد یا اینکه به خاطر اتفاقات دیگری اتفاق نیفتد؛اتفاقا طبق نظر کارشناسان فهیم در حوزه مهدویت، وقوع  «زلزله» ، از جمله علائم غیرحتمی ظهور محسوب می شود؛

نکته چهارم:هیچگاه نمی توان به صورت قطعی گفت: زلزله های رخ داده در کرمانشاه و دیگر مناطق ایران و جهان، از نشانه های ظهور است ؛ و چنین نتیجه گرفت:   پس به زودی  ظهور مبارک  امام زمان (علیه السّلام)،  رخ خواهد داد؛ زیرا اوّلا: اینکه وقوع زلزله قبل از  ظهور از علائم غیر حتمی است؛ دوّما: بر فرض که چنین رخ دادی از نشانه های حتمی ظهور باشد، باز کسی نمیداند که فاصله زمانی بین  بروز نشانه های ظهور با وقوع ظهور چه قدر است؛ در روایات، از کسانیکه دم از آگاهی به  زمان دقیق ظهور آن حضرت می زنند، به عنوان افراد دروغگو یاد شده است؛

نکته پنجم:مفاد  روایات فراوان این است که جز خداوند از وقت ظهور حضرت مهدی (علیه السّلام) آگاه نیست؛ از باب نمونه:کُمَیْت‌أسدی گوید: از امام باقر ( علیه السّلام ) در مورد همین قضیه پرسید، آن حضرت  فرمود : ( لَقَدْ سُئِلَ رَسُولُ اللهِ( صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ ) عَنْ ذلکَ؛ فَقالَ: «اِنَّما مَثَلُهُ کَمَثَلِ السّاعَهِ . . . لاتَأْتیکُمْ اِلاّ بَغْتَهً»:  از پیامبر ( صلوات الله علیه و آله) در همین مورد سؤال شد ، ایشان فرمودند . مَثَل ظهور مهدى ( عج ) هم چون بر پایى قیامت است کسى جز خدا از وقت آن آگاه نیست . ( مجلسی، بحار الانوار، ج 51،  ص 154 ]؛

نکته ششم:تعیین وقت برای زمان وقوع ظهور حضرت مهدی (علیه السّلام) از جمله اموری است که در متون روائی به شدّت از آن نهی شده است؛ از باب نمونه، برخی از روایات را بازگو می نمایم:

1- آنگاه که فضیل بن یسار از  امام باقر (علیه السلام) از زمان ظهور پرسید ، آن بزرگوار در جواب او فرمود : « کَذِبَ الوَقّاتُونَ ، کَذِبَ الوَقّاتُونَ ، کَذِبَ الْوَقّاتُونَ  »  : «وقت گذاران دروغ مى گویند، وقت گذاران دروغ مى گویند، وقت گذاران دروغ مى گویند»( شیخ صدوق،  کمال الدین ، ج 1 ، ص . 324 )

2- رحمان بن کثیر نقل مى کند : نزد امام صادق (علیه السّلام) بودم که «مِهْزَمْ»  وارد شد . وی  از آن حضرت پرسید : فدایت گردم ، آیا مرا خبر نمى دهید از زمان این امرى که انتظار آن را مى کشیم ؟ آن حضرت فرمود : « یا مِهْزَم ! کَذِبَ الوَقّاتُونَ اى مِهْزَمْ ! وقتگذاران دروغ مى گویند . » (شیخ صدوق،  کمال الدین ، ج 1 ، ص . 152 )؛

نکته هفتم:اینکه یک زلزله مهیبی که به عنوان نشانه قوی در روایات آمده باشد، چنین چیزی در روایات نداریم. متأسّفانه یکی از تلاش هایی که غربی ها دارند، این است که مردم را از آخرالزمان بترسانند ؛ آنان برای زدودن  امیداز مردم در دوره آخرالزمان ، به گونه ای تصویرسازی می کنند که گویا آخرالزمان همراه با تخریب تمام عالم؛  ویرانی و بدبخت شدن همه و نازل شدن بلا است. درحالی که هرگز در روایات ما چنین نیست، زلزله در مکان های خاصی رخ می دهد که شاید هم اتفاق نیفتد. درحالی که قرار نیست قبل از آمدن امام زمان(علیه السّلام) زلزله مهیبی رخ دهد.

(سیدحسین شفیعی دارابی،حوزه علمیه قم،شب یکشنبه، 14ربیع الأوّل 1439ق=  دوازدهم آذرماه 1396ش).