پرسمان 53: حکم شرعی صحبت کردن با «بانوان نامحرم»

پرسمان 53: حکم شرعی صحبت کردن با «بانوان نامحرم»

حوزه علمیه قم: سید حسین شفیعی دارابی

بنام پروردگار علیم و دوستدار طالبان علم. دوستان عزیز  سلام علیکم؛ دوست عزیزی در تلگرام خوب «دارابکلا دیار همدلی»، اینگونه نوشت: «ببخشید حاجی؛ خواستم بگم که صحبت کردن چهره به چهره توی جلسات یا دفترها با زن نامحرم حکمش چیه؟؟؟».

پاسخ: ضمن تشکّر از این پرسش کننده محترم، در پاسخ به این پرسش، ذکر نکات ذیل را سودمند می دانم:

نکته اوّل: خوشبختانه در راستای پرسش مذکور، تلاشهای بسیار خوبی صورت پذیرفته است؛ و نگاشته های فراوانی در این راستا قابل استفاده می باشد؛ از باب نمونه:

•  سید مسعود معصومی، احکام روابط زن و مرد، و مسائل اجتماعی آنان؛ قم، حوزه علمیه، دفتر تبلیغات اسلامی، مرکز انتشارات 1373؛ این کتاب در فاصله زمانی 1373 تا 1375، دوازده بار به چاپ رسیده است؛

•  پایان نامه «بررسی فقهی روابط محرم و نا محرم به ویژه در ادارات و موسسات» (فصلنامه مطالعات راهبردی زنان - شماره 25– پاییز)؛

•  روابط زن و مرد از دیدگاه اسلام، ترویج، تعطیل، تعدیل؟؛ عباس نیکزاد (مجله کتاب زنان - پاییز 1383 - شماره 25)؛

•  مجلّه معارف اسلامی؛ آذر، دی، بهمن و اسفند 1381، شماره 53

نکته دوّم: به طور کلی اسلام می گوید: روابط زن و مرد در محدوده قانون و براساس ضرورت، اشکال ندارد. حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) که خود اسلام مجسم بود، با سلمان، ابوذر و سایر اصحاب پیامبر سخن می گفت. هم او پس از رحلت رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) برای دفاع از خلافت امام علی (علیه السّلام) به همراه فرزندانش امام حسن و امام حسین (علیهما السّلام)، به خانه مهاجران و انصار می رفت و با آنان به احتجاج می پرداخت. خطبه غرّای حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در مسجد نبوی و گفت وگوی مکرّر وی با ابوبکر و عمر، همه شاهد بر جواز گفت وگو است. (نک: مجله معارف اسلامی آذر، دی، بهمن و اسفند 1381، شماره 53)؛

 نکته سوّم: اصولاً از نظر مراجع تقلید، «صحبت کردن با نامحرم در غیر مورد ضرورت، مکروه است، خصوصاً اگر مخاطب جوان باشد» (نک: احکام روابط زن و مرد، سید مسعود معصومی)؛

نکته چهارم: برای آگاهی بیشتر از موارد جواز و غیر جواز سخن گفتن با بانوان نامحرم، برخی از پرسشهای اشخاص مؤمن و مقیّد به آموزه های دینی، از دفاتر مراجع تقلید و پاسخ مربوط به آنان را یاد آور می شوم:

1- آیا پسر و دختر می توانند با یک دیگر گفت وگوی تلفنی و یا حضوری داشته باشند؟

پاسخ: اگر به هم اطمینان کامل دارند که این مکالمه ها به محبت و عشق منتهی نمی شود و به لذت های جنسی نمی انجامد و از محدوده ضرورت های عقلی و شرعی تجاوز نمی کند، اشکالی ندارد؛ به عبارت دیگر اگر هدف از این گفت وگوها مثلاً حلّ مسائل درسی و یا ازدواج در آینده باشد، از نظر دینی اشکالی ندارد؛ لیکن اگر احتمال قوی بدهند که تداوم این مکالمه ها باعث افتادن هردو یا یکی از آن دو در دام محبت است، به عنوان مقدمه حرام جایز نمی باشد. (نک: مجله معارف اسلامی آذر، دی، بهمن و اسفند 1381، شماره 53)؛

مشاوره درباره مسائل خانوادگی، پرسش از مسائل دینی، مشورت در امور درسی از جمله انتخاب رشته و حتی امر به معروف و نهی از منکر، همه این موارد در صورتی که به حد ضرورت اکتفا شود و باعث دل بستگی نگردد، مشکل شرعی نخواهد داشت. گرچه غالب گفت وگوها به علاقه شدید دو جنس مخالف و یا یک طرف منتهی شده است؛ از این رو لازم است حتماً جانب احتیاط در این گونه مسائل رعایت شود.

2- آیا صحبت کردن زن  با مرد نامحرم که به نیت خیر و یا برای درس باشد، اشکال دارد؟

همه مراجع: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد اشکال ندارد

تبصره: گفت و گو با جنس مخالف  اگر ادامه یابد به طور معمول زمینه علاقه را ایجاد می کند. از این لازم است کنترل شود.

3- آیا صبحت کردن با کسی که قصد داریم در آینده با او ازدواج کنیم گناه است؟

همه مراجع: اگر بدون قصد لذت  وترس افتادن به حرام باشد و باعث مفسده نشود اشکال ندارد.

3- چت در اینترنت به صورت گفتاری و یا نوشتاری با جنس مخالف با این شرط که از حدود شرعی خارج نشویم مثلا برای تبادل نظر) چه حکمی دارد؟

همه مراجع: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد اشکال ندارد.

تبصره: اگر جنس مخالف زن جوان باشد بهتر است گفت و گو با او (هرچند بدون قصد لذت هم باشد) ترک شود.

4- چت کردن با جنس مخالف و رد و بدل کردن صحبت های معمولی چه حکمی دارد؟

همه مراجع: در صورتی که خوف و فتنه و کشیده شدن به گناه  وجود داشته باشد جایز نیست.

           (سید حسین شفیعی دارابی، شب یکشنبه 12/ 10/ 1395ش = 2 ربیع الأوّل 1438ق).