زیبائیهای ماه رمضان (9): آراسته بودن با شب های مبارک «قدر» (قسمت اوّل)

زیبائیهای ماه رمضان (9): آراسته بودن با شب های مبارک «قدر» (قسمت اوّل)

باز خوانی مستندات بی بدیل بودن «قَدْرِ شب قَدْر»

بنام پروردگار بصیر و دوستدار اهل بصیرت. خوانندگان ارجمند و مهمانان خوب پروردگار سلام علیکم. سپاس به درگاه الهی که بار دیگر، توفیق درک اوّلین شب از  شب های با عظمت «قُدْر» (= شب نوزدهم) را به ما ارزانی داشت؛ بدین جهت، نهمین قسمت از سلسله نوشته هایم تحت عنوان «زیبائیهای ماه رمضان» را به آراسته بودن این ماه پرفضیلت با «شب های قدر» اختصاص دادم؛ در این نوشته، به صورت فشرده به بیان «مستندات» بی بدیل بودن این شب های مبارک می پردازم؛ امّیدوارم تدوین و نشر این نوشته، موجب تلاشی بیشتر در عرصة حفظ «قَدْرِ» این شب ها و انجام اعمال نیک واردة در آنها گردد؛ تا از این طریق به «قَدْرِ» (= منزلت) بیشتری در نزد خالق شب های قَدْر دست یابیم. ان شاء الله.

با تتبّع در قرآن کریم و متون حدیثی، شاهد مستندات فراوانی در جهت اثبات بی بدیل بودن شب های ممتاز و مبارک «قَدْرِ» هستیم؛ در این نوشتة، پس از ذکر مقدّمه ای کوتاه، به نقل چند آیه و روایت بسنده خواهم نمود:

بر اساس باور توحیدی الهی، نه همة آفریده ها از ارزش مساوی برخوردارند و نه همة فرامین الهی در یک طراز قرار دارند؛ بدین جهت می گویم: هم ارزش شبهای «قَدْر» از سایر شب ها، بر تر است؛ و هم ثواب اعمال نیک در این شب ها بیشتر از ثواب آنها در سایر شب ها می باشد؛ پس اعتراف به اینکه: شب های «قَدْر»، شب هائی بی بدیل محسوب می شوند؛ سخنی به گزافه نخواهد بود. خوشبختانه در خلال پاره ای از آیات و روایات و گفتار برجای مانده از جمعی از بزرگان، به استثنائی و بی بدیل بودن این شب های منتخب پروردگار توجّه داده شده است؛ از باب نمونه به بهره گیری از ذکر برخی از آنها بسنده می شود:

1- طبق نقل محدّثان شیعه و سنّی، رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) که فردی معصوم و کاملا مخالف هوای نفس بوده است، بارها از خودش با تعبیر بسیار ظریف «من شهر علم هستم» (أنَا مَدینَةُ العِلمِ) یاد نموده است (علّامة امینی، الغدیر، ج۶، ص۷۸-۷۹)؛ ولی خداوند در جهت ترسیم بی بدیل بودن «شب قدر»، خطاب به چنین شخصیتی صادق در ادّعا، فرمود: «وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ» : «و تو چه می دانی شب قدر چیست؟ (سورة قدر، آیه 2)؛ علّامة طباطبائی (ره) فرموده است: «این جمله کنایه است از جلالت قدر آن شب و عظمت منزلتش می باشد؛ چون با اینکه ممکن بود در نوبت دوم ضمیر «لیلة القدر» را بیاورد، خود آن را تکرار کرد. واضح‏تر بگویم، با اینکه خداوند مى‏توانست‏ بفرماید: " وَمَا أَدْرَاکَ مَا هِىَ، هِىَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ" براى بار دوم و بار سوم خود کلمه «لیلة القدر» را آورد و فرمود: "وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ. لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ" (علّامة طباطبائی، تفسیر المیزان ج20، ص332)؛

2- خدای متعال، بلافاصله پس از جملة خطابی پیشین خود به تشریح ارزش معنوی والای «شب قدر» پرداخت، و چنین فرمود: «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ» (قدر : 3) : «شب قدر شبى است که از هزار ماه بهتر است»؛ علّامة طباطبائی در ادامة سخن پیشین  خود فرمود: «این جمله به طور اجمال آنچه را که در جمله "وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ" بدان اشاره شده بود، یعنى عظمت آن شب را بیان مى‏کند، و مى‏فرماید: بدین جهت گفتیم آن شب مقامى ارجمند دارد که از هزار ماه بهتر است. و منظور از بهتر بودنش از هزار ماه به طورى که مفسران تفسیر کرده‏اند بهتر بودنش از حیث فضیلت عبادت است، و مناسب با غرض قرآن هم همین معنا است، چون همه عنایت قرآن در این است که مردم را به سوى خدا نزدیک، و به وسیله عبادت زنده کند، و زنده‏دارى آن شب با عبادت بهتر است از عبادت هزار ماه (همان)؛

 3- اگرچه براساس آموزه های دینی، تعداد شب های بافضیلت در طول سال زیاد است؛ ولی در هیچ آیه ای از قرآن کریم، از آنها با تعبیر زیبای «مبارک» یاد نشده است؛ تنها شب قدر است که از آن با چنین تعبیری یاد شده است؛ زیرا در آیة «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرینَ» : (دخان: 3) با تعبیر شبی «مبارک» (برکت‌یافته، خجسته،  فرخنده. خوش یمن)  از شب قدر، تجلیل و توصیف شده است؛

4- امام صادق (علیه السلام) از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) نقل نموده است که آن حضرت فرمود: «انّ الله اختار من الایام الجمعة و من الشهور رمضان، و من اللیالی لیلة القدر» : «خداوند از میان روزها، جمعه را، و از بین ماه ها، (ماه مبارک) رمضان را و از جمع شب ها، شب قدر را برگزید» (میرزا حسن نوری، مستدرک الوسائل، ج 6، ص 63، ح 14)؛

5- در روایتی که شیخ مفید (ره) و برخی دیگر از محدّثان نقل نموده اند آمده است: ابن عبّاس از پیامبر اسلام (صلوات الله علیه و آله) شنیده است که آن بزرگوار فرمود: «.... جبرئیل و دیگر فرشتگان در شب قدر فرود آمده و در زمین پخش می‌شوند، بر مجالس مؤمنین گذشته و بر نمازگذاران و ذاکران ایستاده و نشستة از آنان سلام کرده و با آنان مصافحه می کنند و برای استجابت دعای آنان آمین می‌گویند، تا آنگاه که سپیده دم طلوع کند؛ «فَإِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ نَادَى جَبْرَئِیلُ یَا مَعْشَرَ الْمَلَائِکَةِ الرَّحِیلَ الرَّحِیلَ» : در آن هنگام جبرئیل (علیه السّلام) به دیگر ملائک چنین می گوید: «کوچ کنید، کوچ کنید»؛ آنان از وی می پرسند: «فَمَا صَنَعَ اللَّهُ تَعَالَى فِی حَوَائِجِ الْمُؤْمِنِینَ مِنْ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ (صلّی الله علیه و آله)» : «خدا در این شب با خواستة مومنان از امّت رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) چه کرده است؟»؛ جبرئیل در پاسخ می گوید: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى نَظَرَ إِلَیْهِمْ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فَعَفَا عَنْهُمْ وَ غَفَرَ لَهُمْ إِلَّا أَرْبَعَةً قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلّی الله علیه و آله) وَ هَؤُلَاءِ الْأَرْبَعَةُ مُدْمِنُ الْخَمْرِ وَ الْعَاقُّ لِوَالِدَیْهِ وَ الْقَاطِعُ الرَّحِمِ وَ الْمُشَاحِن» : «خداوند در این شب به آنان نگاه کرده است؛ پس از آنان عفو نمود و از گناهانشان در گذشت؛ به جز چهار طائفه: کسی که همواره شراب بنوشد، عاق والدین، قطع کننده رحم، و کسی که دشمنی مومنی در دلش باشد» (مفید، الأمالی، ص229- 231، مجلس 27).

نکتة پایانی: پروردگارا؛ توفیقم دادی تا نیمة دوّم ماه مبارک رمضان، مهمان مردم مسلمان و مؤمن شهرستان گنبد کاووس و زائر مرقد مطهّر امام زادة جلیل القدر و فرزند شهید همیشه دریاد، حضرت یحی بن زید (علیه السّلام) باشم، و به اندازة توان جسمی و علمی ناچیزم در جهت انجام رسالت سنگین تبلیغ از آموزه های دینیت کوشا باشم؛ با زبان روزه و عصر سوّمین جمعه از روز جمعه ماه رمضان، و در آستانة ورود به شب نوزدهم این ماه عزیز (= اوّلین شب از شبهائیکه احتمال شب قدر بودن آنها می رود) از درگاه کریمانه ات مسئلت می نمایم: مارا در زمرة آنانیکه سلام و درود ملائک نازلة در این شب شامل حالشان می شود قرار ده؛ دعاهایمان را به آمین آنان مستجاب گردان؛ و از عفو و غفران ویژة خودت در این شب بی بدیل، بهره مندمان گردان. آمین یا رب العالمین. (حوزة علمیّة قم/ سیّد حسین شفیعی دارابی/ ساعت 15/8 عصر روز جمعه: 4/ 4/ 1395ش= هیجدهم ماه رمضان 1437ق/ شهرستان گنبد کاووس).