مرقد حر بن یزید ریاحی

مرقد حر بن یزید ریاحی

اطلاعات

مکان    کربلا  عراق

پایه‌گذاری در   ۳۷۰ق به دستور عضدالدوله دیلمی

سبک معماری  معماری اسلامی

گنبد(ها)          ۱

بلندی گنبد (از درون) ۱۰ متری

مرقد حرّ بن یزید ریاحی در ۹ کیلومتری شهر کربلا در نزدیک منطقه‌ای به نام کمالیه. حرّ بن یزید از یاران امام حسین(ع)، در دهم محرم سال ۶۱ ق در مواجهه با سپاهیان عبیدالله بن زیاد به شهادت رسید.

پیشینه

پس از واقعه عاشورا، قومی از بنی اسد، امام حسین(ع) را دفن کردند. سپس علی اکبر را در پایین پای پدر و حضرت ابوالفضل را در محل شهادتش در کنار رودخانه فرات به خاک سپردند. سپس قبری بزرگ کندند و سایر شهدا را در آن به خاک سپردند. حربن یزید ریاحی را بستگانش در محلی که در آنجا به شهادت رسید، دفن کردند و قبری جداگانه برای او ساختند.[۱] مرقد حرّ در فاصله ۹ کیلومتری شهر کربلا و نزدیک منطقه‌ای قرار دارد که به کمالیه معروف است.[۲]

تاریخچه مرقد

مرقد حر در ۳۷۰ق به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شد.[۳]

در ۹۱۴ق شاه اسماعیل صفوی، که به زیارت مرقد حرّ رفته بود، به تجدید بنای آن پرداخت.[۴]

در دوره قاجار، مادر آقاخان محلاتی اقدام به تعمیر بقعه نمود و نیز صحنی قلعه مانند برای آن بنا نهاد تا در مقابل خطر راهزنان، مأمنی برای زائران باشد.[۵]

در ۱۳۲۵ حسین خان شجاع السلطنه مرقد حرّ را بازسازی کرد و در ۱۳۳۰ سیدعبدالحسین کلیددار، ایوان آرامگاه او را مرمت کرد.[۶]

در سال ۱۳۳۰ ه‍.ق (۱۹۱۲ م) «آغا حسین خان شجاع السلطان همدانی» دست به کار تعمیر گنبد این بنا شد. وی همچنین نمای خارجی گنبد را کاشی کاری کرد.[۷]

معماری مرقد

مساحت مرقد حرّ حدود ۵۸۰ متر مربع است. ضریح و اتاقی که پیرامون آن است در میانه این عمارت قرار دارد. ضریح که صندوقی مشبک از جنس نقره است در وسط این اتاق واقع است. گنبدی که بر فراز ضریح قرار دارد، با ۷ متر قطر، دارای ارتفاعی ۱۰ متری از سطح زمین حرم است. نمای خارجی این گنبد کاشی کاری شده است. بر ضریح و اتاق پیرامون آن رواقی احاطه دارد که ارتفاع سقف آن به ۵ متر می‌رسد. در قسمت پیشین عمارت حرم، ایوانی قرار دارد که طول آن ۲۶ متر و عرض آن ۳ متر است. بالای این ایوان طاق‌هایی نوک تیز قرار دارد که طاق میانی از طاق‌های مجاور دیگر بزرگ‌تر است. این طاق‌ها بر ستون‌هایی تکیه دارند که بر پایه‌هایی دایره‌ای شکل استوارند. نمای خارجی طاق‌ها کاشی کاری شده است.

در اطراف مرقد، صحن وسیعی وجود دارد که از چهار طرف اتاق‌هایی با ایوان‌های کوچک بر آن مشرف هستند. بر فراز هریک از این ایوان‌ها نیز طاق‌هایی نوک تیز قرار دارد. این اتاق‌ها و ایوان‌ها به منظور استراحت زائران به کار می‌روند. صحن آرامگاه حرّ دو در ورودی دارد که یکی در قسمت روبه رو و دیگری در سمت چپ واقع است.[۸]

نبش قبر حرّ توسط شاه اسماعیل

شاه اسماعیل روزی که به قصد زیارت حرم امام‌حسین (ع) به کربلا رفته بود، شنید که برخی از شیعیان در مورد حرّ بدگمان‌اند. به سوی قبر حرّ رفت و دستور داد تا قبر وی را باز کنند. جنازه تازه حر را در قبر دید گویی که هم‌اکنون کشته شده است. بر سر او دستمالی بسته شده بود که امام‌حسین(ع) با دست خود بر روی پیشانی حرّ بسته بود. شاه اسماعیل خواست تا آن را برای تبرک بردارد. دستور داد آن دستمال را باز کردند؛ خون از زخم پیشانی حرّ سرازیر شد. زخم را با دستمال دیگری بستند، ولی نتوانستند جلوی خون‌ریزی را بگیرند. آنان متوجه شدند که خون‌ریزی را فقط با دستمال قبلی می‌توان متوقف کرد. پس شاه اسماعیل برای تبرک، تکه‌ای از آن را برداشت و باقی آن را بر روی زخم پیشانی حرّ بستند و خون‌ریزی متوقف شد. با این حادثه اعتقاد شاه اسماعیل و آنها که این ماجرا را دیدند، درباره حر فزونی گرفت. جسد حرّ را به قبر بازگرداندند و شاه اسماعیل دستور داد که قبر او را بازسازی کنند و خادمی برای آن تعیین نمود و موقوفاتی را نیز به آن اختصاص داد.[۹]

تردید در محل دفن حرّ

شیخ مفید و میرزا حسین نوری معتقدند که حرّ با سایر اصحاب دفن شده است و میرزا حسین نوری می‌گوید که روایتی در مورد دفن حرّ در مرقد فعلی وجود ندارد.[۱۰] از دیدگاه شیخ عباس قمی کتب مزاریه و کتاب‌های دیگر به محل دفن حرّ متعرض نشده‌اند. او و میرزا حسین نوری با ذکر عبارت دروس که در آن به زیارت حضرت عباس و حرّ سفارش شده است، آورده‌اند که قبر حرّ در عصر شهید اول، در مکان فعلی معروف بوده و همین مقدار برای اعتبار این مرقد کافی است.[۱۱] همچنین از دیدگاه سید محسن امین شهرت این مزار و تقید مردم به زیارت آن، غیرمستند نیست.[۱۲]

منبع : https://goo.gl/CMeMzd

...

پانویس

پرش به بالا ↑ طبری، کامل بهائی، ص ۹۲۲

پرش به بالا ↑ انصاری، معماری کربلا در گذر تاریخ، ص ۱۲۶

پرش به بالا ↑ قائدان،عتبات عالیات عراق، ص ۱۴۷ـ۱۴۶

پرش به بالا ↑ قائدان،عتبات عالیات عراق، ص ۱۴۷ـ۱۴۶

پرش به بالا ↑ دانشنامه جهان اسلام

پرش به بالا ↑ دانشنامه جهان اسلام

پرش به بالا ↑ انصاری، معماری کربلا در گذر تاریخ، ص ۱۲۶

پرش به بالا ↑ انصاری، معماری کربلا در گذر تاریخ، ص ۱۲۷

پرش به بالا ↑ جزائری، الانوار النعمانیة، ج ۳، ص ۲۶۶ـ۲۶۵

پرش به بالا ↑ نوری، لؤلؤ و مرجان، ص ۱۵۴؛ مفید، ج۲، ص۱۱۴

پرش به بالا ↑ قمی، هدیة الزائرین و بهجة الناظرین، ص ۱۳۷ـ۱۳۶؛ نوری، لؤلؤ و مرجان، ص ۱۵۴؛ همچنین رجوع کنید به: قمی، منتهی الامال، ج ۱، ص ۷۴۸

پرش به بالا ↑ امین، اعیان الشیعه، جلد ۲، ص ۴۴۰ـ۴۳۹

منابع

انصاری، محمدعلی، معماری کربلا در گذر تاریخ، انتشارات مسجد جمکران، قم، ۱۳۸۹ش.

قائدان، اصغر، عتبات عالیات عراق، تهران، مشعر، ۱۳۸۷.

موسوی جزائری، نعمت الله، الأنوار النعمانیة، شرکت چاپ، تبریز، بی‌تا.

محمدبن محمد مفید، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، محبین، قم، ۱۳۸۴ش.

امین، محسن، اعیان الشیعه، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۹۹۸م.

قمی، عباس، منتهی الامال، انتشاارت هجرت، قم، ۱۳۷۲ش.

قمی، عباس، هدیة الزائرین و بهجة الناظرین، موسسه جهانی سبطین، قم، ۱۳۸۳ش.

نوری، حسین، لؤلؤ و مرجان، آفاق، تهران، ۱۳۸۷ش.

طبری، حسن بن علی، کامل بهائی، مرتضوی، تهران، ۱۳۸۳ش.

***